صنعت فیلم از اولین روزهای ظهور آن در ایران، جذابیت‌های زیادی ایجاد کرده بود. آن تصویری که روی پرده سینما ظاهر می‌شود، هر آدمی را یکبار به فعالیت در این صنعت علاقه‌مند کرده است. هرکدام از ما یک روز خود را به عنوان بازیگر تصور کردیم و روز دیگر در ذهن خود، تصوری از یک فیلمنامه جذاب داشتیم که علاقه‌مند به تصویرسازی آن بودیم.
این صنعت فریبنده، دو رکن اصلی دارد، کارگردانی که قصه را به تصویر تبدیل می‌کند و نویسنده‌ای که آن قصه را می‌نویسد. حال که این صنعت تا اینجا جذابیت ایجاد کرده، قصد داریم برای آنان که در ابتدای راه آن هستند، نکاتی را گردآوری کنیم که هر کجا نخواهند شنید و هر زمانی یاد نخواهند گرفت.
نکاتی برای کارگردان‌های جوان
همه کارگردان‌های بزرگ جهان، یک روزی از نقطه صفر همه چیز را شروع کرده‌اند. ممکن آنها از مزایای زیادی به خاطر محل زندگی و … برخوردار بوده باشند، اما قصد داریم درباره اولین تجربه‌های آنها صحبت کنیم. لحظاتی که آنها برای اولین بار پشت دوربین نشسته‌اند و نتیجه‌های خارق‌العاده خلق کرده‌اند.
دست‌اندرکاران فیلم خود را بشناسید
ممکن است تصور کنید قرار نیست یک کارگردان با همه عوامل فیلم خود آشنا باشد. اما برای آنکه بتوانید به خوبی پشت صحنه فیلم خود را مدیریت کنید، شناخت تک تک عوامل پشت صحنه ضروری است. صدا کردن آدم‌ها با نامشان به جای استفاده از عباراتی مانند «لباس قرمز» یا «دستیار»، نه تنها ادب شما را نشان می‌دهد بلکه باعث بروز صمیمیت بین اعضای تیم نیز می‌شود. ممکن است بگویید چه اهمیتی دارد که این صمیمیت وجود داشته باشد؟ پاسخ آن است که صمیمیت حاصل شده در این فضا، شما را از تنش‌های جزیی آینده که می‌توانند تبدیل به مشکلات بزرگ شوند نجات می‌دهد.
این نکته بسیار ساده، شما را از بسیار سردرگمی‌های عوامل نیز نجات می‌دهد. اگر فقط بلند بگویید «آن گلدان را به سمت راست ببر»، هیچ کسی نمی‌داند با او صحبت کرده‌اید یا خیر. اما صدا کردن اسم آدم‌ها، چنین سردرگمی‌هایی را از پشت صحنه شما دور می‌کند.
خودتان از لوکیشن فیلم بگیرید
کارگردان‌های بزرگ دنیا، هر زمان قصد انتخاب لوکیشن را دارند، با یک دوربین کوچک در آن محل حاضر می‌شوند. فیلم گرفتن از جزییات آن لوکیشن‌ها، به آنها برای انتخاب نقطه دقیق قرار گرفتن بازیگران در یک نمای خاص کمک می‌کند. استفاده از دوربین شخصی کوچک، به آنها این فرصت را می‌دهد که بتوانند فیلم تمام لوکیشن‌ها را بدون از سر گذراندن دردسرهای مرتبط به دریافت فایل از دیگران، در هر لحظه که اراده کنند، تماشا نمایند. البته لازم به ذکر است که امروزه با وجود گوشی‌های هوشمندی که در دسترس همه قرار دارد، امکان تهیه فیلم از گذشته ساده‌تر است.
ذهن و بدن خود را همگام کنید
کرک لارسن، کارگردان مطرح جهان می‌گوید که هر روز قبل از حضور در صحنه فیلمبرداری، برای چند دقیقه کوتاه هم که شده، مدیتیشن می‌کند. این چنین فعالیت‌هایی به کارگردان کمک می‌کند که با آرامش ذهنی وارد صحنه فیلمبرداری شود و نتیجه مطلوب‌تری بگیرد.
از سویی لازم است هر روز قبل از ورود به صحنه، هر آنچه که برای آن روز برنامه‌ریزی شده را به خاطر بسپارید. این کار به شما دانشی می‌دهد که بتوانید اتفاقات غیرمنتظره را تشخیص دهید و در صورت بروز بحران، آن را مدیریت کنید.
بهتر است در روزهای فیلمبرداری آب کافی مصرف کرده، مواد غذایی مغذی استفاده کنید و از مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین‌دار، مانند قهوه، پرهیز کنید.
هربار جزئیات را بررسی کنید
هر دفعه پیش از آنکه «اکشن» را بگویید، یکبار دیگر جزیی‌ترین تصاویر را بررسی کنید. آیا نور دقیقا همان چیزی است که باید باشد؟ آیا موهای بازیگران همان مدلی را دارد که باید؟ ممکن است تصور کنید در طول روز فقط یکبار لازم است این میزان از جزییات را بررسی کنید، اما واقعیت آن است که تنها یکبار اشتباه می‌تواند کار شما را روزها عقب بیندازد. یک تصویر اشتباه در میان هزاران تصویربرداری درست، می‌تواند کار شما را سخت یا حتی غیرممکن کند. شما نمی‌توانید هر زمان که خواستید به هر لوکیشنی بازگردید و آن را فیلمبرداری کنید. لازم است هر بار به صحنه دقت کنید تا از دوباره‌کاری پیشگیری شود.
به بازیگران فرصت صحبت بدهید
اجازه دهید بازیگران به شیوه بیان خود بپردازند و اگر بخواهند، کلمات را بدون تغییر مفهوم، جابه‌جا کنند. این امر باعث می‌شود آنها ارتباط عمیق‌تری با نقش خود برقرار کنند و نسبت به آن، احساس مسئولیت بیشتری تجربه کنند.
شاید حتی برخی مواقع لازم باشد کلمه اضافه شده را حذف کنید، اما باز هم اجازه دهید بازیگر، کلمه‌ای که می‌خواهد را به زبان بیاورد.
نکاتی برای نویسنده‌های جوان
اگر بیشتر از ساختن، نوشتن به کاراکتر شما می‌خورد و هم‌زمان عاشق صنعت فیلم هستید، شما می‌توانید یک فیلم‌نامه‌نویس شوید، اما لازم است مراحل زیر را بگذرانید.
از اهمیت دوره‌های آموزشی غافل نشوید
اگر امروز قرار است دانشگاه و رشته خود را انتخاب کنید، بهتر است مستقیم به سمت رشته‌های مرتبط با حوزه فیلم‌نامه‌نویسی بروید. در این محیط‌هاست که شما می‌توانید آکادمیک بیاموزید و از بزرگان و دانشمندان حوزه سینما، درس بگیرید.
ممکن است تصور کنید در دوره‌های آموزشی آکادمیک، فقط مقداری مفاهیم تئوری ساده به شما آموزش داده می‌شود که می‌توانید آنها را در اینترنت نیز پیدا کنید. اما دوره‌های آکادمیک از تصور شما فراتر می‌روند. همان آموزه‌های تئوری، اگر از زبان فرد درست به شما منتقل شوند، می‌توانند مسیر شما را دگرگون کنند.
از سویی استادهای دانشگاه این صنعت، قطعا ارتباطات با ارزشی دارند که می‌تواند مسیر شغلی شما را بسازد. اگر از خود شوق و اشتیاق نویسندگی یک فیلمنامه را نشان دهید، ممکن است همان استاد شما را به یک تهیه‌کننده یا کارگردان معرفی کند و بتوانید ره چند ساله را یک شبه پشت سر بگذارید.
دوره‌های آموزشی آزاد نیز از این قاعده مستثنی نیستند. آنجا نیز شما می‌توانید بیاموزید، آشنا شوید و ارتباطات مفید بسازید. فراموش نکنید که در هر مرحله، لازم است فردی که به شما آموزش می‌دهد از میزان اشتیاق شما باخبر باشد و آن را ببیند، تا او نیز اشتیاق آموزش بیشتری داشته باشد.
کتاب و فیلمنامه بخوانید
در هر مقطعی که در حال آموزش هستید، لازم است به طور دائم یک کتاب یا یک فیلمنامه را بخوانید. اگر می‌توانید هر روز، هر چند روز یا هر هفته، یک کتاب در حوزه فیلم‌نامه‌نویسی بخوانید و به سراغ یک فیلمنامه معروف بروید و آن را مطالعه کنید. در مسیر انتخاب آنچه که خواهید خواند، می‌توانید از اساتید خود کمک بگیرید. باید بدانید خواندن مهم است، اما اینکه چه می‌خوانید از آن مهم‌تر است.
خواندن فیلم‌نامه‌های مطرح به شما کمک می‌کند با ساختار یک فیلمنامه درست آشنا شوید و بتوانید از آن ساختار، در نوشته‌های خود کمک بگیرید.
هر روز تمرین کنید
در حین دریافت آموزش تئوری و خواندن محتواهای مرتبط، برای خودتان یک فیلمنامه آغاز کنید و آن را بنویسید. حال با تمرین روزمره، می‌توانید زوایای پنهان و ناقص فیلمنامه خود را در مقایسه با آثار مطرح جهان بررسی و آنها را بهبود دهید. حتی بزرگترین فیلم‌نامه‌نویسان جهان نیز، روزها تمرین می‌کنند تا در پایان یک شاهکار خلق می‌شود. پس از اشتباه کردن نترسید و هر روز تمرین کنید، حتی اگر مسیر درستی را طی نمی‌کنید، در پایان آن را پیدا خواهید کرد.
در جمع‌ها حضور پیدا کنید و شبکه بسازید
یک گروه نویسندگی پیدا کنید و عضو آن شوید. عضویت‌های این چنینی برای شما مزایای بسیاری با خود به همراه خواهد داشت. اولین مزیت عضویت در گروه‌های مرتبط آن است که می‌توانید از نظرات افراد هم فکر خود بهره‌مند شوید و به کمک آنها، فیلمنامه بهتری تولید کنید. البته شما هم می‌توانید با خواندن نمونه‌های آنها، از زیر و بم ذهنیات افراد، با سلایق مختلف، با خبر شوید و در کار خود از آن استفاده کنید.
مزیت دوم حضور در گروه‌های مختلف، شبکه‌سازی است. هرچقدر فیلم‌نامه‌نویس توانمندی باشید، تا زمانی که یک نفر به شما فرصت ساخت نوشته شما را ندهد، پیشرفتی نخواهید کرد. در این گروه‌ها می‌توانید ارتباطات عمیق بسازید، با افراد مهم در صنعت خود آشنا شوید و در نهایت، به سوی موفقیت شغلی خود حرکت کنید.
فراموش نکنید که لازم است همفکران خود را پیدا کرده و به طور دائم، با چنین افرادی معاشرت کنید. شما می‌توانید با حضور در گروه‌های نویسندگی، از دیگر گروه‌های مرتبط با خبر و البته عضو آنها شوید. شبکه‌ای که برای خود می‌سازید، همان کلیدیست که برای موفقیت خود به آن نیاز دارید.
با صنعت نویسندگی سینما آشنا شوید
برای آنکه بتوانید یک فیلم‌نامه‌نویس خوب شوید، لازم است صنعت خود را دقیق بشناسید. این موضوع به شما کمک می‌کند بتوانید آینده روشن‌تری برای خود ترسیم کنید. ممکن است با بررسی صنعت، متوجه شوید بیشتر از فیلم بلند، علاقه‌مند به صنعت تبلیغات یا سریال هستید و بدون شناخت این صنایع، نمی‌توانید به درستی مسیر خود را پیدا کنید.
برای آنکه بتوانید یک کارگردان یا نویسنده موفق شوید، لازم است روحیه یادگیری را در خود تقویت کنید. بزرگترین نویسنده و کارگردان‌های صنعت فیلم‌سازی نیز هر روز بهتر شدن را تمرین می‌کنند. امکان ندارد یک فرد فرهیخته در این صنعت را پیدا کنید که ادعای همه‌چیز دانی داشته باشد. هر صنعتی نیازمند یادگیری مکرر است، اما صنعت فیلم با وجود تکنیک‌ها و پیشرفت‌هایی که تکنولوژی در آن داشته، بیش از بسیاری صنایع نیاز به یادگیری دائمی دارد.
از پرسیدن نترسید و همیشه به دنبال کشف سوال‌های جدید برای رسیدن به پاسخ‌های متفاوت باشید!
